نشان تجارت - آلودگی غذا به آفلاتوکسین در حال حاضر یکی از نگرانی‌های مهم در کشور‌های جهان و به ویژه کشور‌های در حال توسعه است. اثرات مخرب آفلاتوکسین روی انسان در موارد مسمومیت شدید شامل درد‌های شکمی، هپاتیت، نارسایی کبد، کلیه، آسیب به مغز و حتی مرگ است.
به علاوه، در اثر قرار گرفتن طولانی مدت بدن با آفلاتوکسین باعث انواع سرطان‌ها می‌شود و در کودکان باعث کمبود وزن و کوتاهی قد می‌شود. آسیا و آفریقا قاره‌هایی هستند که بیشتر تحت تاثیر آفلاتوکسین هستند. طبق گزارش آژانس بین‌المللی تحقیق در مورد سرطان، ۵۰۰ میلیون انسان در آسیا و جنوب آفریقا در معرض سطحی از آفلاتوکسین‌ها قرار دارند که باعث افزایش مرگ و میر و بیماری می‌شود.
در صورت آلودگی بالاتر از حد مجاز استاندارد‌های تصویب شده محصولات کشاورزی به آفلاتوکسین، امکان ورود آن‌ها به بازار‌های داخلی و خارجی وجود ندارد.
در ایران وضعیت پایش آفلاتوکسین در مواد غذایی هرگز مطلوب نبوده است و حتی در شاخص‌ترین کالای صادرات غیرنفتی ایران یعنی پسته پایش و رصد دقیقی از این نظر انجام نمی‌شود و به همین جهت است که بار‌ها خبر برگشت محموله‌های صادراتی پسته به دلیل آفلاتوکسین روی خروجی رسانه‌ها رفته است.
درباره پایش آفلاتوکسین در محصولات بازار داخلی که وضعیت به مراتب بدتر است.
مسئول یکی از آزمایشگاه‌های غذا که مرجع سازمان استاندارد است و مایل به درج نام خود نیست، به سپید می‌گوید که تست باقیمانده آفلاتوکسین نسبتا گران‌قیمت است و تولیدکنندگان محصولات غذایی برای کاهش هزینه‌های خود از آن چشم‌پوشی می‌کنند.
او ادامه می‌دهد: «تن‌ها ماده‌ای که می‌تواند اثر سم آفلاتوکسین را از بین ببرد آب ژاول یا همان وایتکس است و به همین دلیل است که شنیده می‌شود برخی تولیدکنندگان لبنیات در شیر وایتکس می‌ریزند! چرا که آن‌ها احتمالا می‌خواهند نتیجه تست‌های آفلاتوکسین را به نفع خود تغییر دهند.»
این کارشناس فنی آزمایشگاه مواد غذایی تاکید می‌کند که بیشترین میزان باقیمانده آفلاتوکسین در مواد غذایی در خشکبار و آجیل در ایران مشاهده می‌شود و خریداران باید در این زمینه دقت کافی داشته باشند.
نکات مهم هنگام خرید آجیل
کارشناسان مواد غذایی نکاتی را برای خرید آجیل سالم توصیه می‌کنند که مهم‌ترین این نکات عبارت هستند از:
ترجیحا آجیل‌های بسته‌بندی با شناسنامه بهداشتی و برند معتبر بخرید. زیرا این نوع آجیل‌ها معمولا از لحاظ کیفیت و بهداشت کنترل می‌شوند.
اگر به هر دلیلی ترجیح می‌دهید که خرید خود را به همان شکل سنتی انجام دهید، تا حد امکان آجیل عید خود را از فروشگاه‌های معتبر بخرید و از خرید گذری یا خرید از دستفروشان خودداری کنید.
هنگام خرید آجیل به تازگی آن توجه داشته باشید. آجیل تازه نباید هیچ‌گونه بوی نامطبوعی مانند بوی نا، بوی ماندگی، بوی تند و بوی ترشیدگی داشته باشد.
به ظاهر آجیل خوب دقت کنید، وجود حفره یا کپک‌زدگی از نشانه‌های آجیل کهنه است، اگر در میان آجیل، بقایای حشرات مرده یا زنده را دیدید، بدانید که آجیل کهنه و فاسد است.
مقداری از آجیل را در مشت خود بریزید و کمی منتظر بمانید، سپس آجیل را خالی کنید و ببینید که آیا روی دست شما رنگ پس داده است یا خیر؟! پس دادن رنگ، نشانه غیربهداشتی بودن آجیل است.
از خرید پسته‌هایی که پوست بسیار زرد و براق یا مغز قرمز رنگ‌شده دارند، خودداری کنید، دور تخمه‌های پررنگ و لعاب را هم خط بکشید و همچنین از خرید پسته‌های لب‌خندان پرهیز کنید چرا که آن‌ها را در ظرف‌های آب گرم می‌ریزند تا باد کنند، بعد آن‌ها را داخل ظرف آب سرد می‌ریزند تا پوست‌شان به اصطلاح بترکد، این اختلاف دمای ناگهانی، یا به اصطلاح شوک حرارتی، در کیفیت پسته تاثیر منفی می‌گذارد و علاوه بر آن موجب نم‌کشیدن پسته هم می‌شود، این پسته‌ها زودتر فاسد می‌شوند و احتمال وجود آفلاتوکسین در آن بیشتر است.
سعی کنید آجیلی را که انتخاب می‌کنید شور نباشد و کمتر بوداده شده باشد، رنگ‌هایی که برای رنگ کردن تخمه، بادام و ... استفاده می‌شود، عمدتاً غیرمجاز است.
ممکن است در مراکز عرضه آجیل، محصولاتی را که کهنه یا آفت زده هستند، مجددا بو داده و یا مخلوط کنند از این رو به افراد توصیه می‌شود در هنگام خرید آجیل نهایت دقت را داشته باشند؛ نگهداری آجیل و خشکبار در مکان‌های مرطوب، موجب کپک زدگی و قارچ‌زدگی آن‌ها می‌شود که هم موجب تغییر شکل ظاهری، بو و طعم نامطبوع می‌شود و هم در اثر ترشح بعضی از سموم، عوارض مختلفی در مصرف‌کننده ایجاد می‌کند.
یادتان باشد نشانه ظاهری آلودگی محصولی به سم آفلاتوکسین کپک‌زدگی است، اما این نشانه لزوما بروز پیدا نمی‌کند و ممکن است محصولی کهنه و آلوده به آفلاتوکسین باشد، اما نشانه کپک‌زدگی را نداشته باشد؛ بنابراین از مصرف محصولات غذایی کهنه و آجیل کهنه پرهیز کنید و اگر نشانه کپک‌زدگی در میوه، آجیل، نان و سایر محصولات غذایی دیدید، لزوما جدا کردن تکه کپک‌زده باعث سلامت محصول غذایی نیست و امکان دارد آفلاتوکسین به قسمت به ظاهر سالم مواد غذایی هم نفوذ کرده باشد و بهتر است که تمام آن ماده غذایی را دور بیندازید.
